وزوز گوش

وزوز گوش صدایی نامطلوب، طولانی و دائمی است که موجب آزار افراد می شود. بیماران گزارش های عجیبی می دهند مثل صدای چهچه پرنده، صدای آبشار و وزوز زنبور و... علل وزوز گوش هنوز مبهم است و تشخیص اینکه خاستگاه محیطی یا مرکزی دارد مشکل است. اما آنچه مهم است این است که بیمار را آزار می دهد و ما چه تدبیری برای آن اندیشیده ایم. این عارضه به دو شکل «آبجکتیو» و «سابجکتیو» وجود دارد.
در وزوز «آبجکتیو»،  اگر شما هم گوشتان را نزدیک گوش بیمار کنید صدای وزوز را خواهید شنید!. این مورد منشاء عضلانی دارد و پدیده ای بسیار نادر است. اما در وزوز «سابجکتیو» فقط بیمار این صدا را می شنود.
تا زمانی که پرده گوش آسیب ندیده باشد مانعی ندارد اما در غیر این صورت از آنجا که گوش میانی یک فضای کاملا استریل است، راه یافتن آب ممکن است باعث ایجاد عفونت شود.  گاهی وزوز گوش یک علامت هشدار دهنده است. هر زمان که کاهش شنوایی و یا صدای وزوز در یک گوش رخ داد باید به شنوایی سنجی مراجعه کرد. همین پدیده که در ابتدا ساده به نظر می رسد ممکن است بدلیل کم توجهی به درمان های پیچیده و پیشگیرانه منجر شود. گاهی وزوز گوش همراه با کاهش شنوایی است که می تواند بدلیل فرآیند افزایش سن باشد.
امروزه از ریلکسیشن، طب سوزنی، طب گیاهی و تحریک عصبی راه های زیادی تجربه شده است اما زمانی که استفاده از سمعک توصیه می شود حتما این کار را انجام دهید چون میزان آزاردهندگی صدای گوش به مراتب برای فرد کمتر خواهد شد.
توجه سیستم شنوایی به صدای پردازش شده توسط سمعک باعث می شود آرام آرام صدای مزاحم قبلی فراموش شود.

سلول هایی در گوش داخلی هستند که وظیفه انتقال صدا را برعهده دارند. آنها مثل کلیدهای پیانو هستند که صدای زیاد آنها را از حالت کوک و میزان بودن خارج می کند بنابراین باید از سروصداهای زیاد پرهیز کرد. درمان به موقع و زودرس نیز موجب پیشگیری از آسیب های ثانویه می شود. یکی دیگر از بیماری های شایع در کشور ما اوتواسکلروزیس است که در گوش میانی رخ می دهد و در اینجا وزوز گوش علامتی برای این بیماری محسوب می شود و رجوع به موقع به پزشک موجب بهبود و حتی درمان بیمار می شود.  موسیقیِ آرام و خوشایند توجه شنوایی را برمی انگیزد و تاثیر منفی ندارد و به طور کلی تاثیر مثبتی بر سیستم شنوایی دارد.
 گاهی این عارضه نماد بیماری های گوش داخلی، پاره شدن پرده گوش و یا جرم درون گوش است و در برخی موارد نیز ناشی از بیماری های روانی مانند اضطراب و افسردگی است. این بیماری ها روی عصب شنوایی تاثیر گذاشته و چنین عارضه ای را ایجاد می کنند.  افزایش سن نیز موجب پیرگوشی شده و در پی آن وزوز گوش نیز ایجاد می شود. بیماری هایی چون کم خونی، چربی بالا و فشار خون بالا نیز ممکن است این عارضه را ایجاد کنند. بیماران پس از شناسایی بیماری تحت درمان دارویی قرار می گیرند و در صورتی که درمان دارویی پاسخ ندهد از وسیله حفاظت کننده صوت استفاده می شود که در اصطلاح صدا خفه کن گفته می شود و صدای داخل گوش را آرام می کند. البته اگر عامل بیماری رفع شود نیازی به درمان نیست.
علل وزوز
وزوز گوش یکی از شایعترین مشکلات دستگاه شنوایی است که در آن، فرد مبتلا صدایی بدون منشأ خارجی در یک یا هر دو گوش خود می شنود. محققان فرضیه های مختلفی را برای وقوع وزوز مطرح نموده اند و علل مختلفی برای ابتلا به این عارضه وجود دارد. بلندی وزوز می تواند از سطوح آهسته تا شدید متغیر باشد به نحوی که حتی در شنیدن مکالمات عادی تداخل نماید. اغلب مبتلایان کیفیت صدای وزوز را به اشکال مختلف نظیر جیرجیرک، باد، لامپ فلورسنت، موتور روشن، ساییدن فلز، یا چک چک آب تشبیه می کنند.

شرایط یا مشکلات زمینه ای
طبق مطالعات انجام شده، تقریباً 40 درصد مبتلایان به وزوز نمی توانندعلت احتمالی مشکل خود را شناسایی کنند. علی رغم اینکه وزوز گوش خود یک بیماری محسوب نمی شود اما می تواند ناشی از شرایط زمینه ای مختلفی باشد. برخی مشکلات گوشی نظیر کم شنوایی ناشی از نویز، پیرگوشی، اتواسکروزیس، عفونت، تجمع جرم گوش، ناشنوایی ناگهانی و بیماری منییر از جمله علل زمینه ساز وزوز هستند. علاوه بر مشکلات گوشی، مشکلات عصبی نیز می توانند منجر به وزوز گوش شوند. از جمله این بیماری ها نیز می توان به ضربه به سر، مالتیپل اسکلروزیس(MS)، شوانومای وستیبولار، یا برخی تومورها اشاره نمود. بیماری های دندان یا اختلال مفاصل نیز جزو علل ابتلا به وزوز هستند.

علل شایع
عوامل مختلفی در ابتلا به وزوز گوش نقش ایفا می نمایند که در ادامه به مهمترین آنها پرداخته می شود.
سن : در حدود 60 سالگی، شنوایی تدریجاً شروع به افت می نماید. این کم شنوایی مختصر که از آن تحت عنوان "پیرگوشی" یاد می شود، می تواند منجر به وزوز گوش نیز گرد.
 قرارگیری در معرض اصوات بلند: قرارگیری مداوم در معرض اصوات بلند مانند سر و صدای کارخانجات، اره برقی و شلیک اسلحه از جمله رایج ترین علل ابتلا به وزوز هستند. علاوه بر این، گوش دادن به موسیقی با صدای بلند خصوصاً از طریق هدفون نیز جزو علل اصلی وزوز در جوامع امروزی محسوب می گردد.
عادات ناسالم:  اگرچه محققین هنوز در مورد دلیل آن مطمئن نیستند، اما نوشیدن الکل، استعمال دخانیات (سیگار)، برخی از غذاها و نیز نوشیدنی های کافئین دار نقش مهمی در ابتلا به وزوز گوش ایفا می کنند. خستگی مکرر و استرس نیز از جمله علل مهم وزوز محسوب می شوند.
 بیماری های عمومی: کم خونی، آلرژی ها، فشارخون بالا، مشکلات قلبی و عروقی، اختلالات گردش خون، دیابت و کم کاری غده تیروئید جزو بیماری هایی هستند که می توانند منجر به وزوز گوش شوند.

مسائل مرتبط با گوش
آسیب های گوش داخلی : با رسیدن امواج صوتی به گوش داخلی، موهای بسیار کوچک حسی شروع به حرکت می کنند و اگر به این موهای نازک و کوچک آسیبی برسد، می تواند منجر به وزوز گردد. در این حالت، سلول های گوش سیگنال های الکتریکی رااز طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می کنند که مغز این سیگنال ها را به صورت نویز (وزوز) درک می نماید.
جرم گوش : اگرچه جرم گوش جزئی ضروری در حفاظت از گوش محسوب شده و مانع نفوذ آلودگی و کند شدن رشد باکتری ها می گردد، اما تجمع و فشرده شدن آن می تواند صدایی غیر طبیعی ایجاد کند. اگر تجمع جرم گوش زیاد باشد، می تواند منجر به کم شنوایی یا تحریک پرده گوش شده و برای برداشتن آن مجبور به مراجعه به پزشک گوش، گلو و بینی خواهید بود.
تغییرات گوش : در صورت سفت شدن استخوانچه های گوش میانی یا رشد ناهنجار استخوانی در گوش، وزوز ایجاد خواهد شد. بسیاری از بیماران مبتلا به وزوز از احساس پری گوش یا گرفتگی گوش میانی نیز شکایت دارند که می تواند ناشی از تغییرات رشد استخوانی یا تجمع جرم گوش باشد.

بیماری های عروق خونی
اگر صدای وزوز شما تق تق مانند یا ضربانی است، به احتمال زیاد منشأ آن از آسیب های عروقی می باشد. متخصصین به این نوع وزوز، وزوز ضربانی می گویند.
فشار خون بالا : فشار خون بالا یا هایپرتنشن به معنای ایجاد فشار های مکرر و شدید بر دیواره های عروق خونی است و افراد مبتلا به این بیماری می توانند دچار وزوز گوش نیز شوند. مصرف نوشیدنی های کافئین دار، الکل و استرس موجب افزایش احتمال ابتلا به فشار خون و تشدید شدت وزوز می گردد.
تومورها : تومورهای سر و گردن که موجب وارد آمدن فشار بر عروق خونی می شوند نیز منجر به وزوز خواهند شد. یکی از اصلی ترین نوع این تومورها، تومور اکوستیک است که با فشار وارد نمودن بر عصب شنوایی و عروق خونرسان گوش داخلی، موجب وزوز می گردد.
بدشکلی مویرگ ها : ناهنجاری های مرتبط با اتصال غیرطبیعی شریان ها و ورید ها به یکدیگر (نظیر آنچه درArteriovenous malformation دیده می شود) می تواند موجب بروز وزوز گردد. این نوع وزوز معمولاً فقط در یک گوش شنیده می شود.
جریان خون نامنظم : به مانند فشار خون بالا، وقتی جریان خون منظم نباشد می تواند موجب تولید صداهایی در مجرای گوش گردد. جریان خون نامنظم ناشی از پیچ خوردگی یا باریک شدن شریان یا ورید گردن می باشد.

دارو درمانی
برخی از داروها اثرات جانبی دارند که منجر به وزوز گوش می گردد. در بیمارانی که قبلاً وزوز داشته اند نیز مصرف دارو می تواند موجب تشدید علایم گردد. پس از قطع مصرف دارو معمولاً علایم برطرف شده یا بهبود می یابند. یکی از شایعترین این داروها آسپرین است که در صورت تجویز با دوز بالا (12 عدد یا بیشتر در روز) می تواند منجر به وزوز شود.
آنتی بیوتیک هایی نظیر اریترومایسین، نئومایسین، وانکومایسین وpolymysxin B به علاوه داروهای مورد استفاده در درمان سرطان مانندmechlorethamine و vincristine؛ همچنین داروهای ادرار آور شاملbumetanide، furosemide یا ethacrynic acid نیز همگی موجب بروز وزوز شده و آن را تشدید می نمایند. گزارش ابتلا به وزوز پس از مصرف داروهای ضد افسردگی و تب بر ها نیز در برخی بیماران وجود دارد.
نشانه های وزوز
وزوز گوش، احساس شنیدن مداوم سوت، زنگ زدن یا صدای هیس مانند در گوش ها برای مدت طولانی است. شدت آزاردهندگی و کیفیت آن می تواند در طی زمان یا در افراد مختلف متفاوت باشد. امکان رخ دادن وزوز در یک یا هر دو گوش وجود دارد و حتی ممکن است در فواصل منظم، قطع و وصل شود. گاهی بلندی وزوز آنقدر زیاد است که موجب تداخل در زندگی روزمره، تمرکز فرد و یا شنیدن اصوات دیگر می شود.
دو طبقه بندی کلی از وزوز گوش وجود دارد. اگرچه وزوز اختلالی است که عموماً در بزرگسالان دیده می شود، اما افراد در تمامی سنین می توانند آن را تجربه کنند. اگر شنیدن این صدای کاذب همراه با کم شنوایی و سرگیجه باشد، امکان ابتلای فرد به بیماری منییر (نوعی بیماری گوش داخلی) وجود دارد. وزوز گوش به خودی خود یک بیماری محسوب نمی شود بلکه معمولاً علامتی از یک بیماری زمینه است. آمارها نشان می دهد که تفریباً یک پنجم افراد در ایالات متحده آمریکا به نوعی از وزوز گوش رنج می برند.
وزوز عینی
وزوز عینی شیوع نسبتاً اندکی دارد و در آن، علاوه بر بیمار، پزشک نیز می تواند وزوز گوش را بشنود. این نوع نادر بیماری معمولاً ناشی از مشکلات عروقی، انقباضات عضلانی یا اختلالات انتقال استخوانی گوش داخلی است. در کمتر از 5 درصد مبتلایان، این نوع از وزوز مشاهده می گردد. برخی افراد مبتلا گزارش می کنند که وزوز گوششان با ضربان قلب هماهنگ است و به صورت وزوز ضربانی مداوم شنیده می شود. در این موارد، درمان های ویژه ای که ممکن است جراحی را نیز در بر گیرد، به بیمار توصیه می شود.
وزوز ذهنی
وزوز ذهنی شایع ترین نوع این مشکل است و تقریباً در 95 درصد مبتلایان روی می دهد که در آن فقط خود فرد قادر به شنیدن صدای وزوز می باشد. معمولاً تمامی مشکلات گوش خارجی، میانی و داخلی منجر به وقوع این نوع وزوز می گردد. در 80 درصد کم شنوایی های حسی عصبی که آسیب عصب شنوایی یا سلول های مویی حلزون گوش روی می دهد، این نوع وزوز رخ می دهد. البته کیفیت و ویژگی این نوع وزوز در افراد مختلف گوناگون است و هر فرد به شکلی خاص به خود، این مشکل را تجربه می نماید.
احساس شما چگونه خواهد بود؟

قطعاً شنیدن زنگ ممتد در گوش خوشایند نبوده و می توند خواب یا تمرکز شما را مختل کند. ناراحتی مداوم، کم خوابی و ناتوانی در انجام امور روزمره ای که بدان عادت داشته اید حتی می تواند منجر به افسردگی و اضطراب گردد. به طور ویژه، اگر وزوز به هنگام کار یا دیگر شرایط استرس زا تشدید گردد، می تواند اضطراب بیشتری را بر شما تحمیل کند. بسیاری از مبتلایان به وزوز بر این باورند که استرس موجب بدتر شدن وزوز گوش در آنها می شود. علاوه بر این، ممکن است نشانه های دیگری همچون کم شنوایی و سرگیجه را نیز همراه با وزوز تجربه نمائید.
علل پزشکی مرتبط با وزوز
وزوز گوش می تواند یکی از نشانه های اولیه ابتلا به تومور عصب شنوایی باشد که البته اغلب همراه با فلج عصب صورتی، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و التهاب قرنیه است. در تصلب شریان کاروتید نیز بیمار تجربه وزوز مداوم را خواهد داشت که با فشار وارد نمودن بر شریان کاروتید قطع می گردد. از دیگر بیماری های همراه با نشانه وزوز گوش می توان به آرتریت فرسایشی مهره های گردن، باز بودن ناهنجار شیپور استاش و تومور گلوموس جوگولار اشاره نمود. بیماران مبتلا به فشارخون شدید نیز اغلب وزوز زیر دو طرفه همراه با سردرد، بی خوابی، تهوع، استفراغ، تاری دید و حتی تشنج را تجربه می کنند.

شنیدن صداهای مختلف چه معنایی دارد؟
کیفیت صدایی که شما می شنوید، می تواند متخصصین را در شناسایی بهترین روش درمانتان یاری کند. اگر صدای وزوز گوش شما شبیه تق تق (کلیک مانند) است و برای چند ثانیه تا چند دقیقه دوام دارد، احتمالاً منشأ آن از انقباض عضلان درون یا اطراف گوش است.
اگر صدایی شبیه به موج آب یا هوم مانند می شنوید، معمولاً ریشه مشکل در سیستم عروقی است. در این حالت، تغییر وضعیت بدن یا ورزش کردن می تواند موجب عود وزوز یا تشدید آن شود. توجه کنید که شدت وزوز شما در حالت خوابیده یا ایستاده تفاوتی دارد یا خیر؟
سفت شدن استخوانچه های گوش میانی (اتواسکلروزیس) نیز منجر به وزوز بم می شود. این نوع وزوز می تواند ممتد بوده یا قطع و وصل شود. وجود جسم خارجی، مو یا جرم در مجرای گوش نیز موجب شنیدن صداهای مختلفی خواهد شد.
برخی مبتلایان نیز گزارش می کنند که صدای وزوزشان شبیه به ضربان قلب است. در این حالت، احتمال درگیری عروق خونی وجود دارد. فشار خون بالا، اتساع عروق یا تومورها می توانند موجب تقویت صدای ضربان قلب در گوش شوند. ضمناً این نوع وزوز ممکن است در نتیجه مسدود کردن مجرای گوش نیز شنیده شود.

تشخیص وزوز
پس از تجربه نشانه های وزوز گوش به شنوایی شناس مراجعه کنید. شنوایی شناس معاینه فیزیکی گوش ها و آزمایش شنوایی شما را به عمل می آورد. صداهایی از طریق هدفون به گوش شما ارائه شده و از شما خواسته می شود تا به محض شنیدن صداها، پاسخ دهید. این آزمایش به متخصص شنوایی شناسی امکان می دهد تا علت مشکل شما را شناسایی کند. ضمناً نتایج شما با دیگر همسالان و همجنسانتان که وضعیت هنجار دارند مقایسه می گردد. ضمناً ممکن است از شما خواسته شود تا حرکاتی نظیر چرخاندن چشم ها، باز و بسته کردن و فشار دادن فک، چرخاندن گردن ، دست ها و پاها را انجام دهید.

چطور خودتان را برای آزمایش شنوایی آماده کنید؟
تجربه نشانه های وزوز گوش ناخوشایند است، اما توجه دقیق به کیفیت آن، محیط های تشدید کننده و شباهت آن با دیگر اصواتی که تاکنون شنیده اید می تواند به متخصص شنوایی شناسی جهت شناسایی بهتر مشکل و درمان آن کمک قابل توجهی نماید. اگر وزوز را در هر دو گوشتان می شنوید، اگر وزوزتان ممتد یا منقطع است، و اگر چیزی موجب تشدید آن می شود، همه را یادداشت نموده و به متخصص شنوایی شناس تحویل دهید.
طبق آمارهای خارجی شیوع وزوز بارز گوش به طور متوسط در جمعیت بزرگسالان 10 درصد است که 2 درصد آنها وزوز شدید دارند و بیش از 70 درصد افراد بزرگسال مبتلا به وزوز ، مشکلات بارز شنوایی هستند.وزوز در کودکان با شنوایی طبیعی نادر است اما وجود وزوز گوش در آن دسته از کودکان که دارای کاهش شنوایی هستند بین 60-30 درصد گزارش شده است و علیرغم شیوع بالای وزوز در کشورمان هنوز آمار دقیقی داده نشده است اما به سادگی میتوان سر درگمی این بیماران را در بیمارستانها و سایر مراکز درمانی بدون توجه به این موضوع که وزوز فعالیتهای روزمره را تحت تاثیر قرار داده است مشاهده کرد.
وزوز یک اختلال عملکردی است و یک بیماری واقعی نیست اما می تواند به عنوان یک ناتوانی کامل نیز محسوب شود و از دیدگاه علم پزشکی با وجودی که وزوز یک اختلال خوش خیم تلقی می شود، در عین حال می تواند اضطراب، آشفتگی، پریشانی، عصبانیت، افسردگی، تحریک پذیری، بی خوابی، ترس و انزوا را در فرد مبتلا ایجاد کند و کیفیت زندگی او را در کار، فعالیتهای روزمره، تفریح و تعاملات اجتماعی تحت تاثیر قرار دهد و علیرغم شیوع بالای وزوز گوش، گاهی به بیمار گفته میشود کاری نمی توان انجام داد و آنها به سادگی باید یاد بگیرند تا با وزوز گوششان زندگی کنند .
این پیغامهای منفی اثر زیان بار خواهد داشت و منجر به توقف بیمار در جستجوی راه حل می شود و به مرور میزان ناراحت کنندگی وزوز گوش افزایش می یابد با وجودی که خود وزوز گوش به طور معمول درمان نمی شود اما مداخلات توانبخشی مختلفی وجود دارد که میتوانند عکس العمل و نگرش بیمار را نسبت به صدای وزوز گوشش تغییر دهد. امروزه روشهایی برای وزوز گوشهای غیرقابل درمان پزشکی مطرح هستند که تحت عنوان،کلی تدابیر درمان توانبخشی مطرح می شود و شامل روشهای متعددی است از جمله روشهای درمان شناختی، تحریک الکتریکی، استفاده از سمعک و یا کاشت حلزون در مواقعی که وزوز توأم با کاهش شنوایی است و در بین روشهای فوق، صوت درمانی به ویژه روش TRT یکی از روشهای مؤثر و شناخته شده ای است که برای رهایی از اثرات ناخوشایند وزوز در افراد مبتلا به وزوز گوش مزمن، مطرح است و به عنوان یک روش درمانی بین المللی برای وزوز گوش است.
در حال حاضر در بیش از یکصد مرکز بالینی در سراسر جهان ارائه می شود و روشی بسیار مؤثر است زیرا براساس تئوری و مدل نوروفیزیولوژیک برنامه ریزی شده است و پژوهشهای موجود میزان موفقیت این روش را به ویژه در کاهش اضطراب حدود 80-75 درصد گزارش کردند و از سال 2002 به بعد، این روش به عنوان گسترده ترین و مورد حمایت ترین درمان برای افراد مبتلا به وزوز در مجامع بین المللی گزارش شده است.

درمان وزوز
در تحقیقاتی كه راجع به وزوز انجام شده، چند روش برای درمان آن وجود دارد كه تی.آر.تی یكی از آنهاست و روشی است كه از طریق مغز باعث میشود وزوز نادیده گرفته شود.
تی.آر.تی سه مرحله درمانی دارد:
۱. جمع آوری اطلاعاتی درباره بیمار و تاریخچه و عادت های روزمره زندگی او.
۲.  استفاده از وسایلی كه پشت گوش قرار میگیرد و توجه بیمار را از وزوز منحرف میكند.
3.  روان درمانی كه به بیمار آموزش می دهد وزوز را نادیده بگیرد. این روش شامل تمرینات عمیق و كنترل استرس است و باعث میشود هیجان و نگرانی بیمار كاهش یابد.
هدف نهایی روش تی.آر.تی عادت كردن كامل به صدا است. روش دیگر درمان وزوز، استفاده از muskw است كه شبیه به وسایل كمك شنوایی است و صداهایی تولید می كند كه وزوز را می پوشاند یا حذف می كند. بعضی افراد این صداهای خارجی و مصنوعی را به صداهایی كه وزوز تولید می كند، ترجیح می دهند. طی یك روز پرمشغله، حواس پرتی از فعالیتهای روزانه و صداها باعث می شود كه وزوز كمتر آشكار شود به این دلیل اغلب به نظر میرسد كه وزوز در شبها شدیدتر می شود.
بر اساس ارزیابی های انجام شده، راهکارهای درمانی مختلف برای مراجع ارایه می گردد. در پایان ارزیابی های ادیولوژیک، طبقه و نوع تینیتوس مشخص می گردد و راهکارهای درمانی متناسب با آن ارایه می گردد.
توصیه های زیر نیز در بهبود وزوز موثر است:
1.    پرهیز از صداهای بلند و محیط های شلوغ
2.    خودداری از مصرف الكل، كافئین، كوكائین، نیكوتین، ماری جوانا و آسپرین
3.    متعادل نگه داشتن فشار و چربی خون
توصیه های زیر كمك می كند كه با وجود وزوز بهتر بخوابید:
1.    تمرینات آرام بخش و منظم كه كمك میكند بهتر بخوابید ولی از تمرینات نزدیك به زمان خواب بپرهیزید.
2.    زمانی كه احساس خواب آلودگی میكنید، به رختخواب بروید. اگر طی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه خوابتان نبرد، بلند شوید و به اتاق دیگری بروید و كاری آرامبخش مثل كتاب خواندن انجام دهید و دوباره به رختخواب بروید.
3.    سعی كنید میزان كافئین و نیكوتینی را كه در شب مصرف میكنید، كاهش دهید.
4.    دمای اتاق را در حد متعادل نگه دارید، نه خیلی گرم و نه خیلی سرد.
5.    هنگامی كه در رختخواب هستید، از تماشای تلویزیون و كتاب خواندن بپرهیزید زیرا موجب میشود هوشیاریتان بیشتر شده و خواب از سرتان بپرد.