راه‌های تقویت حس شنیداری کودکان 

اکثر افراد بر اساس شغلی که دارند یکی از حواس خود را بیشتر مورد استفاده قرار می‌دهند و در یک حس به خصوص، توانایی دقت و تمرکزحواسی فوق العاده می یابند. به عنوان مثال؛ فروشندگان پوشاک، بیشتر مهارت‌شان در گرو بهره‌مندی مناسب از حس لامسه است. به همین خاطر حس بساوایی در آنها خیلی قوی است و آنها می‌توانند به راحتی  و فقط با لمس اقلام و منسوجات، جنس و نوع پارچه را حدس بزنند. فروشندگان حرفه‌ای لوازم آرایشی هم به خاطر تمرین دادن حس بویایی در شغل خود، خیلی راحت می توانند نوع عطرها و برندهای آرایشی را با بوییدن از همدیگر تشخیص دهند و حتی با حضور در یک مهمانی و بدون نزدیک شدن بیش از حد به افراد بگویند هر کس از چه عطر یا ادوکلنی استفاده کرده است. استادکاران تعمیر دستگاه‌های صنعتی از تغییر صدای دستگاه‌های در حال کار می توانند به اشکالات به‌وجود آمده در ماشین آلات مربوطه پی ببرند.  کسانی که به عیب یابی دستگاه‌های الکترونی (از طریق تشخیص تغییر صداهای ملایم) مشغول هستند و یا کسانی که در منزلشان خیلی آرام و ملایم با هم صحبت می‌کنند، نسبت به افراد معمولی تمرکز شنوایی بیشتری دارند. 
 برای تقویت حس شنیداری کودکان لازم است نگاهی داشته باشیم به «فرآیند یادگیری» و میزان دقت انسان در چگونگی دریافت پیام از حواس پنجگاه خود و عملکرد ثبت در حافظه.

فرآیند یادگیری انسان
1- دقت در دریافت پیام های رسیده از حواس پنجگانه
دقت در دریافت پیام، مهمترین مرحله یادگیری است. به عبارت دیگر؛ دقت یعنی تمرکز کافی بر به‌دست آوردن پیام‌های درست و دقیق از طریق حواس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه به منظور طبقه بندی و جای دادن آن در حافظه مغز انسان.

برای پی بردن به میزان اهمیت حواس لازم است بدانیم، سهم حواس در یادگیری انسان عبارتند از؛ بینایی 75%  ، شنوایی13% ، بویایی 6% ، لامسه 3% و چشایی 3% .به همین دلیل در مراکز یادگیری کودکان، بیشترین تاکید بر«دقت» در توجه به این حواس(بینایی و شنوایی) صورت می گیرد زیرا ابتدا دانش آموز باید دقت داشته باشد تا بتواند به مراحل بعدی یادگیری برسد.
با توجه به توضیحات فوق می توان گفت؛ «دقت بینایی» یعنی تمرکز بر آنچه که می‌بینم و «دقت شنوایی»، تمرکز کافی بر آنچه که می‌شنویم.

2- ادراک پیام ها(درک و فهم)
 دومین مرحله یا فرایند یادگیری، نحوه درک و فهم پیام ارسالی است. ادراک یعنی ثبت داده‌های حسی بطور معناداری در مغز. ادراک هم مانند «دقت» می‌بایستی در کلیه حواس صورت گیرد ولی در مورد یادگیری، دو حس «بینایی» و «شنوایی» بیشترین نقش را دارند به همین منظور معمولا در مراکز آموزشی بر محتوای مبتنی بر ادراک بینایی و شنوایی تاکید بیشتری می‌شود.

در مراکز آموزشی مرتبط با آموزش‌های گروه کودک، بیشتر محتوای آموزشی بر پایه بهره‌گیری از حس شنوایی کودکان تدوین می‌شود و در چند مرحله مورد بررسی و ارزیابی فراوان قرار می‌گیرد چرا که اشکال در این محتوای آموزشی، باعث کاستی در درک شنیداری کودکان می شود. این مشکل از آنجا اهمیت فراوان دارد، چون کودکان در یادگیری همه چیز را می‌شنوند ولی در تحلیل آن دچار مشکل می شوند.

3- حافظه
یعنی توانایی به‌خاطر آوردن اطلاعات آموخته شده. حافظه تقریباَ در به یادآوردن آموخته از همه حواس نقش اساسی دارد. حافظه نیز شامل کلیه دریافت ها توسط  حواس پنجگانه می شود ولی بیشترین تاکید بر حافظه بینایی و حافظه شنوایی است.

حافظه شنوایی: توانایی کودک در بخاطر سپردن ، به یاد آوردن و تکرار صحیح آن چه که شنیده است.

پرورش حس شنوایی
ما وقتی به تماشای تلویزیون مشغول هستیم، معمولاً صدای آن را تا حدی بلند می‌کنیم که بتوانیم صدا را بدون دقت زیاد و به راحتی بشنویم. حتی ما معمولاً صدای تلویزیون را بیش از حد زیاد می‌کنیم تا برای شنیدن آن لازم نباشد کارکرد سایر حواس خود رو متوقف کنیم!!!
گوش افرادی که عادت می‌کند صدا را بدون دقت و با آسودگی فراوان و راحت بشنود، عملاً تنبل، کم دقت و بی‌تمرکز پرورش می‌یابد. ما از توانایی ذاتی حس شنوایی خود کمتر بهره می‌بریم در حالی که این حس قادر است صدای تیک تاک یک ساعت معمولی را از فاصله چند متری در یک اتاق ساکت بشنود!!!! برای پرورش قوی شنوایی و افزایش قدرت تمرکز در شنیدن، باید خود را تا حد امکان به این آستانه نزدیک کنیم و از حس شنوایی خود تمرین بیشتری بکشیم.

 روش‌های موثر در تقویت عملکرد حس شنوایی 
برای درک بهتر عملکرد سیستم شنوایی روشی را پیشنهاد میکنیم. یک وسیله صوتی مثل رادیو یا تلویزیون را روشن کنید و صدای آن را مانند وقتی که به طور معمولی به آن گوش می‌دهید باز کنید و به آن گوش دهید. بعد از یک دقیقه صدا را مقداری کم کنید و حالا مجدداً گوش دهید. اکنون شنیدن صدا مستلزم دقت بیشتر است. حدود یک دقیقه با دقت گوش کنید. سپس مجدداً صدا را کم کنید و با دقت بیشتر گوش کنید. همین طور آن قدر صدا را کم کنید تا به جایی برسید که اگر کسی بدون سروصدا از کنار شما عبور کند، شنیدن برای شما غیر ممکن شود .با این کار، بخش‌هایی از سلول‌های سیستم شنوایی خود را که قبل از این، برای شنیدن تنبل کرده بودید، به تحرک و فعالیت وا می دارید و حس شنیداری خود را تقویت می کنید. این تمرین را با هر منبع صوتی دیگری می توانید انجام دهید. مثلاً می توانید به صدای ساعت از فاصله‌ای که شنیدنش سخت است، گوش فرادهید.

در بعضی از تمرین‌های تمرکز حس شنوایی، از دقت روی تیک تاک ساعت برای پرورش تمرکز استفاده می شود. همچون وقتی که شما برای بهبود تمرکز به صدای دم و بازدم تنفس خود فکر می‌کنید. توجه داشته باشید برای دستیابی به نتایج بهتر می‌بایست که این تمرین‌ها را همیشه انجام دهید و از اکثر صداهای پیرامون خود به عنوان نوعی تمرین تمرکز شنیداری استفاده کنید. خودتان را عادت دهید که توانایی فهم صدای آهسته دیگران را داشته باشید. به رادیو و یا تلویزیون با صدای پایین گوش کنید و در یک کلام، با تلاش و صرف زحمت بیشتری، سلول‌های شنوایی خود را بیشتر فعال کنید و به آستانه شنوایی نزدیک کنید. پس از مدتی خودتان می بینید که هم قدرت شنوایی شما افزایش یافته است و هم تمرکز حواستان بهبود یافته است.

برخی دیگر از تمرینات پیشنهادی برای کودکان
1.    افزایش دقت و تمرکز با گوش دادن به صداهای مختلف و یادداشت کردن آنها توسط اولیا.
2.    استفاده از بازی‌ها و سرگرمی‌هایی مثل؛ مجموعه بشنو و پیدا کن جهت تقویت حافظه شنیداری و افزایش دقت کودک .
3.    نوشتن صداهای اول و یا آخر کلمات و ساختن کلمه با آنها مثلا:آب صدای آخر آن (ب) است و کودک لازم است آن را تکرا کند و یا در صورت امکان بنویسد(بار) و سپس با آن جمله بسازد.
4.    چشمان کودک را ببندید و از سایر افراد خانواده بخواهید او را صدا بزنند. کودک می بایستی جهت صدا را تشخیص داده و به طرف جهت صدا برود.
5.    اداء کردن کلمات و یا شمارش معکوس اعداد توسط کودک و یا برعکس حرف زدن مثلا: «امروز هوا سرد است» را بگوید :« است سرد هوا امروز» و یا بشمرد؛ 7 ، 6 ، 5 ، 4 ، ...
6.    کلمه‌هایی بصورت شمرده ولی بیصدا بیان کنید و از کودک بخواهید این کلمات را لب خوانی کند. بهتر است این کلمات از وسایل داخل منزل باشند.
7.    در هنگام یادگیری کودک، محرک‌های محیطی که باعث حواس پرتی او می شوند را حذف کنید. مانند خاموش کردن وسایل پر سرو صدا و بستن پنجره و درب و پنجره و...
8.    اگر مطالب آموزشی ویژه کودک بصورت شعر و یا ریتمیک باشد موجب تقویت دقت و یاد گیری بهتر او می شود.