تست های شنوایی سنجی

هدف از انجام آزمون شنوایی‌سنجی نه‌تنها تعیین این است که آیا فرد به افت شنوایی دچار شده است یا خیر، بلکه این آزمون باید شدت و نوع ضایعه را نیز مشخص کند و راهکار درمانی مناسب را تعیین نماید. غالب آزمون‌های شنوایی‌سنجی احتیاج به حضور فرد در اتاقی ساکت و ضد صوت دارد که در آن هدفون و گوش‌گیر‌های مخصوصی در دسترس افراد قرار می‌گیرد. این هدفون‌ها غالبا به یک دستگاه ادیومتری نیز متصل هستند. اتاق ضد صوت به گونه‌ای خاص طراحی شده است تا اصوات مزاحمی که می‌توانند باعث تغییر نتایج آزمون شنوایی‌سنجی شوند را حذف کند. این اصوات می‌توانند به عنوان مثال صدای دستگاه‌های تهویه‌ی هوا یا گرمایش و سرمایش و یا صداهای معمول محیط‌های اداری باشند.

اتاقکی که جهت انجام آزمون شنوایی در نظر گرفته می‌شود عموما به بلندگوهای مخصوصی جهت انجام آزمون‌های شنوایی بر روی نوزادان، کودکان خردسال و افرادی که از سمعک یا ایمپلنت حلزون شنوایی استفاده می‌کنند، مجهز است. آزمون میدان صوتی (sound field)  که در این اتاق انجام می‌شود، نیاز به نشستن سوژه‌ آزمایش در مرکز آکوستیکی اتاق دارد.
هنگامی که سوژه‌ی آزمایش در اتاق مخصوص قرار گرفت، از او خواسته  می شود که به بازه‌ی متنوعی از اصوات گوش فرا دهد. آزمایش به گونه‌ای طراحی شده است که اصواتی که توسط سوژه‌ آزمایش به سختی شنیده می‌شوند، مشخص گردند. این بخش از آزمون شنوایی‌سنجی معمولا با نام شنوایی‌سنجی اصوات خالص شناخته می‌شود. در حالتی که فرد مورد آزمایش شک داشته باشد که صدایی شنیده است یا خیر، باید این موضوع را به متخصص شنوایی اطلاع دهد. در صورتی که این اتفاق به دفعات زیاد رخ دهد، متخصص شنوایی این نکته را به فرد متذکر خواهد شد. این بخش از آزمون به متخصص شنوایی‌سنجی امکان می‌دهد تا مشخص کند چه اصواتی با چه فرکانس‌هایی بیشتر باعث بروز مشکل می‌شوند.
شنوایی‌سنجی گفتار نیز نوع دیگری از آزمون‌های طراحی شده به منظور بررسی قابلیت شنوایی افراد است. این آزمون برخلاف شنوایی‌سنجی اصوات خالص، از صدای صحبت کردن به صورت ضبط شده یا زنده استفاده می‌کند. بخش گفتاری این آزمون ابتدا آستانه‌ شنوایی سوژه برای گفتار را مشخص می‌نماید، سپس مشخص می‌سازد که فرد چه مقدار توانایی درک و تکرار کلماتی که با صدایی بالاتر از صدای آستانه قرائت می‌شوند را دارد. متخصصین گاهی امکان دارد از اصوات گفتاری برای تعیین راحت‌ترین سطح شنوایی و بالاترین مرز راحتی در شنیدار گفتار نیز استفاده نمایند.
در بخش دیگری از آزمون شنوایی، ممکن است متخصصین اقدام به انجام تیمپانومتری (بررسی واکنش‌های پرده گوش به صوت) نمایند تا نحوه‌ پاسخ دهی ساختار گوش به صوت را مشخص کنند. برای انجام این نوع آزمون‌ها، گوشی نرمی در گوش قرار می‌گیرد که با تغییر فشار و ایجاد صوت، به بررسی واکنش‌های گوش کمک می‌کند. به کمک این آزمون، نحوه‌ حرکت پرده‌ گوش و واکنش ساختمان گوش میانی مشخص می‌گردد.
آزمون‌های غربالگری شنوایی نوزادان
آزمون غربالگری شنوایی برای نوزادان تقریبا در همه‌جای دنیا امری رایج و اجباری است. این آزمون‌ها به عنوان بخشی از آزمون‌های ضروری به‌عمل‌آمده از نوزادان قبل از ترخیص آنها از بیمارستان به شمار می‌روند. به صورت خاص، دو نوع آزمون شنوایی‌سنجی برای نوزادان وجود دارد که هر دو نوع کاملا بدون درد هستند و در زمان خوابیدن نوزاد می‌توانند انجام شوند.
آزمون انتشار اتوآکوستیک Otoacoustic emission یا OAE
این آزمون به ضبط صداهای بسیار ضعیفی می‌پردازد که گوش داخلی در پاسخ به صداهای تولید شده توسط گوشی مخصوص قرار گرفته در گوش نوزاد، تولید می‌کند.  این آزمون بر روی هر دو گوش انجام می‌شود و اگر نوزاد این تست را با موفقیت سپری کند، به منزله‌ی این است که گوش داخلی نوزاد قادر به دریافت صوت است.

 آزمون پاسخ ساقه‌ی مغز به صوت Automated auditory brainstem response یا ABR
این آزمون عملکرد عصب شنوایی و پاسخ آن به صداهای ایجاد شده توسط گوشی مخصوص ذکر شده را مورد بررسی قرار می‌دهد. این آزمون از آزمون قبلی کامل‌تر است اما نیاز به اتصال چند الکترود به سر نوزاد دارد (نصب الکترود ها بدون درد بوده وبراحتی انجام می شود). این آزمون بر روی هر دو گوش انجام می‌شود و پاس کردن آن به معنی این ‌است که مغز نوزاد قادر به دریافت صوت است.

آزمون کورتیکال شنوایی (Cortical Auditory Evoked Potential – CAEP)
جدیدترین روش سنجش و تست شنوایی نوزادان و کودکان با استفاده از روش آنالیز پتانسیلهای برانگیخته کورتیکال شنوایی ( Cortical Auditory Evoked Potential)  که اصطلاحا به آن CAEP نیز گفته می شود، انجام می گیرد. در این آزمون، الکترودهایی بر روی سر نوزاد و یا کودک قرار می گیرد و سپس محرک های صوتی از طریق بلندگوی مخصوص آزمون (ACA) و یا از طریق مبدلهای کوچک که در گوش نوزاد قرار می گیرد (CTE)، ارسال می شود و پاسخ بخش کورتیکال شنوایی مغز به این محرک ها ثبت می شود. بزرگترین مزیتی که آزمون کورتیکال نسب به آزمونهای دیگر دارد اینست که می توان آزمون را در حالی که کودک و یا نوزاد سمعک بر روی گوشش دارد، انجام داد و به عبارتی دیگر، تست کورتیکال تنها آزمونی است که می توان به کمک آن به تنظیم دقیق بهره سمعک مورد نیاز برای افت شنوایی کودک و یا نوزاد پرداخت.

 لازم به ذکر است که اندازه گیری های کورتیکال قبلا در لابراتوار های تحقیقاتی انجام می شد که با طراحی و ساخت دستگاه HearLab توسط لابراتوار های ملی آکوستیک استرالیا، امکان ارزیابی و تست شنوایی پیشرفته کورتیکال در سطح کلینیکی با هزینه کمتر میسر گردید.
تعداد قابل توجهی از نوزادان در اولین آزمون غربالگری شنوایی خود ناموفق هستند که این موضوع به دلیل این است که مایعی که پس از تولد در گوش قرار داشته، هنوز به طور کامل تخلیه نشده است و برای شنوایی ایجاد اشکال می‌کند. در صورتی که نوزادی از اولین آزمون غربالگری شنوایی خود موفق بیرون نیاید، آزمون مجددی برای او برنامه‌ریزی می‌شود تا بعد از چند هفته مجددا اقدام به بررسی شنوایی نوزاد شود. پس از انجام آزمون دوم، این بار تعداد زیادی از نوزادان به راحتی موفق به پاس کردن آن می‌شوند. اما در صورتی که نوزادی در آزمون دوم خود نیز موفق عمل نکند، متخصص شنوایی بلافاصله اقدام به انجام آزمونی جهت تعیین علت مشکل به وجود آمده و مشخص‌کردن وضعیت شنوایی نوزاد خواهد نمود.
آزمون های شنوایی سنجی برای کودکان و خردسالان
شنوایی‌سنجی مبتنی بر تشویق بصری (visual reinforcement audiometry)
متخصصین شنوایی کودکان قادر به انجام آزمون‌های شنوایی بر روی کودکان با حداقل سن ۶ ماه هستند. این آزمون‌ها در اتاق ضدصوت (آکوستیک) انجام می‌شود و متخصصین از روشی به نام شنوایی‌سنجی مبتنی بر تشویق بصری (visual reinforcement audiometry) در آنها بهره می‌برند. این متد که به اختصار VRA نیز نامیده می‌شود، با بررسی واکنش کودک به صوت با حرکت دادن سر خود به سمت منبع صوت، اقدام به شنوایی‌سنجی می‌کند. در این آزمون یکی از والدین، کودک را بر روی پای خود می‌نشاند و خودش بر روی صندلی قرار گرفته در مرکز اتاق ضدصوت می‌نشیند.  پس از آن متخصص شنوایی‌سنجی به کمک بلندگوهایی که در سمت چپ و راست کودک قرار دارند اقدام به پخش صدا می‌کند. درصورتی که کودک با شنیدن صدا به سمت منبع صوت برگردد از طریق بصری به کمک چراغ‌های چشمک‌زن یا عروسکی که تکان می‌خورد، تشویق می‌شود. کودک در این آزمایش معمولا به اندازه‌ کافی سرگرم می‌ماند تا متخصص شنوایی‌سنجی بتواند درک نسبتا مناسبی از وضعیت شنوایی وی بدست آورد.

شنوایی‌سنجی مبتنی بر بازی (play audiometry)
با افزایش سن خردسالان، اسباب‌بازی‌ها غالبا جذابیت بصری خود را از دست می‌دهند و دیگر قابلیت جلب توجه نوزاد را ندارند. در حوالی دو سالگی، تشویق‌های فردی و اجتماعی جذابیت بیشتری برای کودکان پیدا می‌کنند. متخصص شنوایی‌سنجی کودکان، در این سن، از روشی به نام شنوایی‌سنجی مبتنی بر بازی  (play audiometry) برای کودکان تا سنین پیش‌دبستانی استفاده می کند. در این روش، شنوایی‌سنجی در قالب بازی بر روی کودکان آزمایش می‌شود. برای انجام این آزمایش، والد یا متخصص کودک در اتاق ضدصوت بر روی زمین می‌نشینند و به کودک آموزش می‌دهند که با شنیدن هر نوع صدایی، عمل مشخصی را انجام دهند، یعنی به عنوان مثال اسباب‌بازی‌های روی زمین را در سطلی بیاندازند. در صورتی که کودک به درستی به پخش صدایی واکنش نشان دهد، فرد همراه کودک اقدام به تشویق و نمایش خوشحالی خود به وی می‌کند. همانند متد VRA که در بالا ذکر شد، این آزمون نیز که برای سن کودکان در بازه‌  مشخصی مناسب‌سازی شده است، می‌تواند آن‌ها را به قدر کافی مشغول نگاه دارد تا متخصص شنوایی‌سنجی بتواند درک صحیحی از وضعیت شنوایی کودک به دست آورد. در صورتی که کودک از هدفون برای شنیدن اصوات استفاده نماید نیز متخصص می‌تواند به وضعیت هر گوش به صورت مجزا پی ببرد.

هنگامی که کودک به سن مدرسه رسیده باشد، به صورت معمول می‌تواند ثابت بنشیند، ساکت بماند و در صورت شنیدن تحریک صوتی به عنوان مثال دست خود را بلند نماید. در این شرایط کودک می‌تواند از هدفون استفاده کند تا اندازه‌گیری‌ها و آزمون ‌ها بر روی هرکدام از دو گوش به صورت مجزا قابل انجام باشد.
تفسیر نتایج آزمون‌ها
هنگامی که متخصص شنوایی‌سنجی آزمون‌های لازم را به عمل آورد، با فرد مبتلا در ارتباط با نتایج بدست‌آمده مشاوره‌ای انجام می‌شود و پس از آن در ارتباط با روش‌های درمان و یا انجام آزمون‌های بیشتر راهنمایی‌های لازم انجام می‌شود. غالبا نتایج آزمون‌ها در قالب ادیوگرام (audiogram) عرضه می‌شود. ادیوگرام یک نوع نمودار است که کمترین شدت صدایی که فرد در فرکانس‌های مختلف قادر به شنیدن آن هست را نمایش می‌دهد. محور عمودی نشان‌دهنده‌ شدت صوت و محور افقی عموما نمایشگر فرکانس صوت است.

نتایج آزمون برای یک فرد به خصوص در قالب واحد‌های آستانه‌ی شنوایی (dB HL) نمایش داده می‌شود. این واحد خاص تنها منحصر به آزمون‌های شنوایی‌سنجی است، ولی به صورت کلی بر اساس درک شدت صوت در فرکانس‌های مختلف بدست آمده است. ادیوگرام‌ها نمودارهای استانداردسازی‌شده‌ای هستند که در آنها توانایی شنوایی طبیعی بر روی تمامی فرکانس‌ها به صورت همسان توزیع شده است. در ازای هر صوت ضبط شده که توسط بیمار شنیده می‌شود، علامتی بر روی ادیوگرام قرار می‌گیرد که نوع پاسخ سوژه آزمایش به آن تحریک خاص را مشخص می‌کند.  از آن‌جایی که هرکدام از دو گوش به صورت مجزا آزموده می‌شوند، ادیوگرام شامل دو نمودار روی هم قرارگرفته می‌شود که نمایشگر اطلاعات بدست آمده برای هرکدام از گوش‌ها به صورت مجزا است.
غالبا نمودارهای رسم شده باید از الگوی مشخصی پیروی کنند. در صورتی که نمودارهای بدست آمده از دو گوش تفاوت‌های قابل توجهی داشته باشند، متخصص شما ممکن است آزمون‌های دیگری را برای یافتن علت این موضوع در دستور کار قرار دهد.
زمانی که نوع و میزان کاهش شنوایی توسط متخصص فرد معین شد، وی با توجه به اطلاعات بدست آمده بهترین روش درمان را پیشنهاد می‌دهد. انواع گوناگون افت شنوایی از قرار زیر هستند:
1.    نرمال: ۰-۲۵ dB HL
2.    ملایم: ۲۶-۴۰ dB HL
3.    متوسط: ۴۱-۷۰ dB HL
4.    شدید: ۷۱-۹۰ dB HL
5.    عمیق:  > 91 dB HL
در صورتی که فرد مبتلا به افت شنوایی، نیاز به استفاده از سمعک داشته باشد، متخصص شنوایی راهکارهای گوناگونی را با وی به بحث خواهد گذاشت. نوع سمعک مورد نیاز افراد، تنها بر اساس میزان افت شنوایی آنها انتخاب نمی‌شود. انتخاب نوع سمعک بستگی به اطلاعات دیگری از قبیل سبک زندگی فرد، میزان بودجه و نوع امکانات مورد نیاز او خواهد داشت.
 درحالی‌که استفاده از سمعک نمی‌تواند شنوایی را بازگرداند یا آن را درمان کند، اما می‌تواند توانایی افراد در شنیدار و حفظ مکالمات روزمره را بهبود بخشد. امروزه سمعک‌های موجود در بازار تماما دیجیتال هستند و می‌توانند در شرایط مختلف و با ویژگی‌های گوناگونی طراحی شوند تا شیک‌تر و یا مخفی‌تر باشند.
اولین گام در رفع مشکلات شنوایی، اقدام به انجام آزمون‌های شنوایی‌سنجی است. اگر فردی احساس می‌کند که با مشکل در شنیدار روبه‌رو است، در اولین فرصت باید قرار ملاقاتی با متخصص شنوایی نزدیک به محل سکونت خود ترتیب دهد.
آزمون‌های شنوایی‌سنجی آنلاین
آزمون‌های شنوایی آنلاین نیز برای سهولت دسترسی افراد گوناگون طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند. دو نوع کلی از آزمون‌های شنوایی‌سنجی آنلاین وجود دارد:
 یک نوع که از نمونه‌های صوت برای تعیین بازه‌ی ازدست‌رفته‌ شنوایی فرد استفاده می‌کند، و نوع دیگر که با طرح سوالاتی تلاش می‌کند تا تعیین کند آیا نیاز به مراجعه به متخصص شنوایی دارید یا خیر.
 درحالی‌که آزمون‌های شنوایی‌سنجی آنلاین نباید جایگزین نظر تخصصی یک متخصص شنوایی شوند، اما نقطه‌ آغاز خوبی برای افرادی که مردد هستند به شمار می‌روند.