وقتی اختلالی در گوش ایجاد میشود معمولا با درد شدیدی همراه است. این شرایط ممکن است ناشی از بیماریهای مختلفی باشد که گاهی بسیار جدیاند. گاهی هم ممکن است گوش بدون هیچ نشانه مشخصی دچار مشکل شود. پزشکان به این پدیده «سکته گوش» میگویند. اگرچه گاهی این مشکل خود به خود برطرف میشود و شنوایی فرد پس از مدتی تا حد زیادی بازمیگردد اما سکته گوش مسالهای نیست که بتوان نادیدهاش گرفت چون ممکن است به قیمت از دست دادن همیشگی شنوایی تمام شود.
عواملی مانند ضربه صوتی ناشی از موج انفجار، شکستن دیوار صوتی، صدای ترقه بسیار بلند، عفونتها یا تومورهای گوش و... میتوانند مشکلات بزرگی را برای گوش و شنوایی انسان ایجاد کنند. سکته گوش از مواردی است که متخصصان گوش، حلق و بینی در سالهای اخیر پژوهشهای بسیاری درباره آن انجام دادهاند.
بدون شک یکی از تلخترین تجربههایی که میتواند برای هر یک از ما به صورت ناگهانی و بدون هیچ زمینه قبلی پیش بیاید، ناشنوایی یا کاهش شنوایی ناگهانی است؛ یعنی فردی که شنواییاش طبیعی است، ناگهان بخشی یا تمام شنوایی یک یا هر دو گوشاش را از دست میدهد. البته این نوع کاهش شنوایی معمولا در یک گوش اتفاق میافتد اما نکته مهمتر اینکه ابتلا به بیماریهای ویروسی، عفونتهای گوش و نیز مصرف بعضی از داروها میتواند منجر به ناشنوایی ناگهانی شود اما در بیشتر موارد چنین عارضهای بدون دلیل مشخص و در شرایط استرسزا که منجر به اختلالهای سیستم ایمنی بدن میشود، اتفاق میافتد.
ناشنوایی ناگهانی
سکته گوش به دلایل ناگهانی ایجاد میشود و تاکنون دلیل مشخصی برای آن پیدا نشده است. همچنین مشخص نیست دلیل ناشنوایی ناگهانی صددرصد نرسیدن خون به عروق گوش است یا نه! بنابراین درباره ناشنوایی ناگهانی دلایل زیادی مطرح میشوند ولی هنوز توافق قطعی روی هیچ یک از آنها وجود ندارد. معمولا ناشنوایی ناگهانی، تنها در یک گوش اتفاق میافتد؛ یعنی در یک مدت خیلی کوتاه، ناگهان شنوایی گوش کم میشود. این مساله میتواند از یک کاهش شنوایی شدید و یا در حد خفیفتر باشد.
براساس آمار، سالانه از هر پنج هزار نفر، یک نفر به این مشکل دچار میشود. کاهش شنوایی یک طرفه رایجتر است. به طور متوسط در بیشتر استانهای کشور ماهانه، سه نفر به این مشکل مبتلا میشوند که با حالت تهوع، سرگیجه و عدم شنوایی یک گوش و یا هر دو گوش مواجه هستند.
افراد مبتلا به این بیماری در صورت مراجعه سریع به پزشک، درمان میشوند ولی اگر به سرعت مراجعه نکنند، این بیماری منجر به بروز عوارض خیلی خطرناک و وخیمتری میشود.
به طور کلی ناشنوایی ناگهانی، کاهش شنوایی حسی عصبی است و به واسطه آن، شخص به طور ناگهانی متوجه میشود گوشش سنگین شده و شنواییاش از بین رفته است. از مهمترین عواملی که منجر به این نوع ناشنوایی میشوند، میتوان به بیماریهای ویروسی مانند سرخک، اوریون، مننژیت و سفلیس اشاره کرد.
گاهی مصرف یکسری از داروها، بهخصوص مصرف خودسرانه میتواند منجر به کاهش شنوایی حسی عصبی در فرد شود. از شاخصترین این داروها میتوان به جنتامایسین، آسپرین، بروفن، داروهای ضدافسردگی و بعضی از داروهای شیمیدرمانی اشاره کرد.
گاهی نیز آسیبهای ناگهانی به گوش، ناشی از یک ضربه صوتی تحت تاثیر موج انفجار، شکستن دیوار صوتی یا صدای ترقه است. عفونتها یا تومورهای گوش نیز در مواردی میتوانند به این عارضه ختم شوند. ویروسها، اختلالهای انعقادی خون و بیماریهای سوخت و ساز در ناشنوایی ناگهانی نقش دارند.
آیا کاهش شنوایی برگشتپذیر است؟
بیشتر افراد مبتلا به این مشکل بعد از مدت کوتاهی شنوایی خود را به دست میآورند. معمولا به تدریج و در عرض چند روز شنوایی یک سوم مبتلایان به حد طبیعی برمیگردد. کاهش شنوایی حدود نیمیاز مبتلایان نیز به تدریج بهتر میشود اما به حد قبلی برنمیگردد. متاسفانه در یک چهارم مبتلایان، کاهش شنوایی هیچ بهبودی ندارد.
میزان برگشتپذیری بین10 تا 90درصد، متغیر است؛ یعنی ممکن است شنوایی فردی تنها 15درصد برگردد و فرد دیگر80 درصد؛ بنابراین نمیتوان میزان برگشتپذیری شنوایی را به طور قطع پیشبینی کرد.
به طور کلی فردی که دچار سکته گوش شده، اگر بخواهد شنواییاش برگردد، باید در همان روزهای اول به پزشک مراجعه کند. اگر سه روز از ناشنوایی ناگهانی گوش بگذرد و شنوایی برنگردد، بعید است در آینده این اتفاق بیفتد. در بعضی از موارد، هیچ درمانی برای شنوایی جواب نمیدهد و افراد تا پایان عمر ناشنوا میشوند.
اگر عامل کاهش شنوایی، اختلالهای تیروئیدی باشد، با درمانهای دارویی قابلبرگشت است. بهعلاوه کسانی که ناشنواییشان ناشی از ضربههای صوتی در محیط کار است، اگر به سرعت متوجه کاهش شنواییشان شوند، میتوانند با کاهش تماس با محیطهای پر سر و صدا، شنواییشان را دوباره به دست آورند.
از آنجا که شایعترین دلایل ناشنوایی ناگهانی، قرار گرفتن در شرایط پر استرس ناشی از تغییرات محیط فیزیکی، مسافرت، اعمال جراحی یا بیماریهای خاص است در دو سوم موارد با از بین رفتن منشا این استرسها، شنوایی نیز برمیگردد.