علت سرگیجه و درمان آن

گوش وظیفه مهم شنیدن و ایجاد و حفظ تعادل در بدن را بر عهده دارد. گوش از سه بخش گوش خارجی،گوش میانی و گوش داخلی تشکیل شده است و گوش داخلی از دو عضو حلزون گوش و سیستم دهلیزی (وستیبولار)تشکیل شده است. سیستم دهلیزی، شبکه ای از لوله های تو در تو بوده که مجاری نیم دایره ای نامیده می شوند و در هر گوش سه مجرای نیم دایره ای وجود دارد.
سیستم دهلیزی حرکت فرد را از طریق سلول های حسی خود که بر اثر چرخش یا حرکت دادن سر فعال می شوند،شناسایی می کند. این سیستم حساسیت بالایی به حرکات کم و آرام سر دارد. علاوه بر سیستم دهلیزی گوش، سیستم بینایی و حس عمقی نیز در حفظ تعادل بدن نقش دارند. اگر هر یک از این سیستم ها دچار اختلال شوند،فرد دچار سرگیجه و عدم تعادل خواهد شد..
 سرگیجه (Vertigo)
سرگیجه حالتی است که طی آن فرد احساس می کند خود یا محیط اطراف او در حرکت یا چرخش است. همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از سایر انواع (Dizziness) « گیجی یا سبکی سر » متمايز می کند. در سبکی سر بیمار احساس عدم تعادل می کند اما احساس حرکت وجود ندارد. بیمار عموما اظهار می کند که سرم گیج رفت و یا چشمانم سیاهی رفت.

علل سرگیجه
سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV)
شایع ترین علت سرگیجه می باشد.در این حالت با حرکت ناگهانی در یک جهت خاص بیمار دچار سرگیجه شدیدی می شود که چندین ثانیه طول می کشد و با بی حرکت ماندن بیمار در مدت زمان کوتاهی مشکل رفع می شود. سرگیجه های خوش خیم وضعیتی بیشتر در سنین 50 سال به بالا و در اثر ضعف بدنی در دوره هایی از زندگی مانند دوره بارداری در زنان بروز می کند. کریستال های کلسیمی که در سیستم تعادلی گوش قرار دارند اگر جابه جا شوند، سبب بروز این اختلال می شوند و طی آن افراد با حرکت دادن سر خود به سمت راست یا چپ و بالا یا پائین دچار سرگیجه می شوند. این اختلال درمان دارویی ندارد و با استفاده از برخی روش های حرکتی توسط پزشک و آموزش تمرینات توانبخشی به بیمار می توان، آن را برطرف کرد. مصرف ویتامین D می تواند در کاهش سرگیجه های وضعیتی ناشی از ضعف بدنی موثر باشد.
لابیرنتیت
گاهی سرگیجه به علت التهاب گوش داخلی یا لابیرنتیت اتفاق می افتد. این نوع سرگیجه شروع ناگهانی داشته وممکن است همراه با کاهش شنوایی نیز باشد.شایع ترین علت لابیرنتیت عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی می باشد.

 سندرم منیر
نورینوم اکوستیک یک تومور بافت عصبی می باشد که می تواند با درگيري عصب تعادلي باعث سرگیجه شود. مبتلایان به نورینوم اکوستیک علاوه بر سرگیجه، عموما احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی یک طرفه نیز دارند.
 سایر علت های سرگیجه
سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به قاعده جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت مشخص می شود. غالبا علامت اولیه در بیماری ام.اس نیز سرگیجه است که معمولا شروع ناگهانی دارد.
ضربه به سر، آسیب گردن، میگرن و مصرف الکل نیز ممکن است منجر به سرگیجه شود. دیابت می تواند منجر به تصلب شرائین و کاهش جریان خون مغزی شده و این امر باعث سرگیجه می شود  لذا كشف علت سرگيجه، نياز به بررسي هاي همه جانبه از سوي متخصصين اين حوزه و انجام ارزيابي هاي دهليزي از سوي شنوايي شناسان دارد.
ارزیابی سرگیجه و عدم تعادل
برای بررسی سرگیجه و اختلالات تعادلی ناشی از سیستم وسیبولار آزمون های متعددی وجود دارد که از میان آن ها میتوان به آزمون های بررسی کننده وضعیت مخچه،آزمون VNG، آزمون VEMP،آزمون دیس هالپایک و آزمون ECochG جهت بررسی بیماری منییر اشاره کرد.
 توانبخشی تعادل
چنانچه سرگیجه با دارو درمان نشود، با مانورها و تمرینات توانبخشی قابل درمان است که این مانورها توسط شنوایی شناس انجام می گردد.
توانبخشی دهلیزی یکی از ابزارهای مهم مدیریت سرگیجه در اختلالات و بیماری های تعادلی می باشد. این فرایند امروزه به صورت فزاینده ای در کلینیک های تخصصی سرگیجه انجام می گردد. تمرین های توانبخشی وستیبولار می تواند توسط خود بیمار در منزل انجام شود که این کار از طریق تمرین های هدف دار متمرکز بر رفلکس های اصلی وستیبولار انجام می گردد.